Gratowanie? Nie pomijaj, nie ryzykuj!

Dlaczego gratowanie jest tak ważne?

Choć może się wydawać niepozorne, gratowanie to jeden z kluczowych etapów przygotowania rur do instalacji. Dobrze wykonane pozwala uniknąć problemów z nieszczelnościami, uszkodzeniami uszczelek, korozją, a nawet hałasem wynikającym z turbulencji. Co warto wiedzieć o gratowaniu i dlaczego instalatorzy nie powinni pomijać tego kroku?

Co to jest gratowanie?

Gratowanie to proces usuwania zadziorów i ostrych krawędzi powstałych na końcach rur po cięciu. Zadzior może pojawić się nawet po użyciu profesjonalnego obcinaka. Ten mały, niedoskonały element może jednak wpłynąć na szczelność instalacji, powodować turbulencje w przepływie medium, a nawet prowadzić do uszkodzeń mechanicznych, akustycznych czy korozji.

Gratowanie wewnętrzne i zewnętrzne

Zarówno wewnętrzna, jak i zewnętrzna krawędź rury powinny zostać oczyszczone. Gratowanie zewnętrzne zapobiega uszkodzeniom elementu uszczelniającego podczas wsuwania rury do złączki. Gratowanie wewnętrzne zapobiega zawężeniu przekroju rury, turbulencjom i – co ważne – powstawaniu korozji erozyjnej.

Dlaczego gratowanie ma takie znaczenie?

Podczas cięcia rury, nawet za pomocą profesjonalnego sprzętu, wewnątrz ścianki dochodzi do nacisku na rurę, przez co tworzą się zadziory. Powodują one zwężenie przekroju i zakłócają płynność przepływu, a to prowadzić może do:

• turbulencji (spowodowanych przez przepływający czynnik),
• nadmiernego hałasu (zwłaszcza jeśli występują również wady w izolacyjności akustycznej rury od dźwięków materiałowych),

• zwiększonego ciśnienia akustycznego (powyżej 30 dB(A), co nie spełnia aktualnych standardów),

• erozyjnej korozji szczególnie w metalowych instalacjach (To punktowe lub niewielkie usuwanie metalu, gdy ociera się o niego medium, wówczas mechanicznie usunięta zostaje warstwa ochronna metalu. Gdy zostanie ona naruszona, nie ma szans na odbudowę, a proces niszczenia rury przyspiesza),
• możliwych uszkodzeń i awarii rur czy elementów złączek – np. O-ringi czy uszczelki mogą zostać przecięte.

Co się może stać, gdy pominiesz gratowanie?

• Nieogratowana złączka po zaprasowaniu może spowodować uszkodzenie instalacji po pewnym czasie.
• Może wystąpić konieczność demontażu i powtórnego montażu instalacji.
• Reklamacje i strata czasu.
• Trwałość i niezawodność instalacji zmniejszy się.

Gratowanie usuwa te zagrożenia, zapewniając płynny przepływ medium i mniejsze zużycie materiału (gdy konieczne jest odcięcie rury czy wymiana łącznika). To również skuteczna prewencja przed poważnymi skutkami długofalowej eksploatacji. Nieprawidłowe przygotowanie rury to nie jest tylko problem estetyczny – to konkretne ryzyko techniczne, finansowe i odpowiedzialność prawna.

Jak więc prawidłowo gratować?

1. Po cięciu rury od razu usuń zadziory.
2. Oczyść krawędzie wewnętrzne i zewnętrzne.
3. Użyj odpowiedniego narzędzia – profesjonalnego gratownika.
4. Sprawdź efekt – krawędź powinna być gładka, lekko zaokrąglona, bez zadziorów.

Po obróbce za pomocą gratownika rurę można teraz bez wahania włożyć do złączki.

Czym gratować? Rodzaje narzędzi

Uniwersalny gratownik to małe, przydatne i niezbędne narzędzie, którego nie powinno zabraknąć w żadnej skrzynce narzędziowej.

Do ręcznego gratowania najczęściej stosuje się:

• gratowniki stożkowe – idealne do małych średnic,
• gratowniki z wymiennymi ostrzami,
• obrotowe gratowniki ręczne,
• gratowniki ołówkowe.

Są poręczne, niedrogie i bardzo skuteczne. Dzięki nim uzyskujemy czyste, gładkie zakończenia, gotowe do dalszego montażu. Zwykłe noże czy pilniki nie dają takiej precyzji – co więcej, mogą uszkodzić rurę.

Wskazówka:  

Aby uzyskać najlepsze efekty, upewnij się przed rozpoczęciem pracy, że ostrze gratownika jest ostre i czyste.

Gratowanie = profesjonalizm

Gratowanie jest absolutnym obowiązkiem specjalistów i integralnym elementem każdej profesjonalnej instalacji – tak samo ważnym jak prawidłowe zaprasowanie czy próba ciśnieniowa. Ta odpowiedzialność, ze wszystkimi jej nieprzyjemnymi konsekwencjami, nieuchronnie spoczywa na instalatorze czy barkach specjalistycznej firmy. Warto wiedzieć, że w przypadku uszkodzenia instalacji w wyniku braku ogratowania, nie przysługują żadne roszczenia gwarancyjne wobec producenta złączek, ponieważ gratowanie jest integralną częścią każdej instrukcji montażu. Tylko z tego powodu jako osoba wykonująca instalację (jako instalator czy właściciel firmy odpowiedzialnej za montaż) powinieneś zawsze upewnić się, że aby praca w zakresie gratowania została wykonana profesjonalnie.

W Conex Bänninger traktujemy jakość montażu priorytetowo. Dlatego zawsze zalecamy, aby zadbać o szczegóły, bo to one decydują o trwałości całego systemu.